We hebben allemaal wel eens last van stress. Om stress aan te kunnen, maakt de bijnier onder andere de hormonen: adrenaline en cortisol aan.
In dit artikel gaan we vooral in op de invloed van cortisol. Zonder cortisol kan je niet leven, omdat het belangrijk is bij acute stress. Het verhoogt de bloeddruk, bloedsuiker en de hartslag waardoor we beter en sneller kunnen reageren in gevaarlijke situaties of beter presteren bij bijvoorbeeld een examen. Bij chronische stress kan het niveau van cortisol in het lichaam echter langdurig te hoog worden. Kijk eens naar de volgende video voor meer uitleg: https://youtu.be/kv6HkipQcfA
Hormonen hebben invloed op vele processen en systemen in het lichaam. Ook communiceren ze veel met anderen hormonen. Je kunt je dus voorstellen dat als één hormoon uit balans raakt dit effect heeft op meerdere processen en systemen in je lichaam. Langdurige stress heeft hierdoor veel negatieve effecten op je gezondheid.
Wat gebeurt er eigenlijk in je lichaam als je lange tijd te veel stress ervaart?
Door de langdurige stress verandert uiteindelijk de structuur van onze hersenen. Cortisol is een giftige stof voor de hersenen, die in grote hoeveelheden een deel in hersenen beschadigt. Dit deel van de hersenen heeft een remmende werking op een ander deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het regelen van het stress-systeem. Wordt het stress-systeem onvoldoende geremd? Dan ontstaat een vicieuze cirkel: de aanmaak van cortisol gaat steeds maar door en wordt steeds meer. Hierdoor krijg je dus steeds meer stress. (Bewegen voor je brein, z.d.) Bekijk voor een veel diepere en uitgebreidere uitleg de volgende video: https://youtu.be/FMwu3fjum1g
Langdurige (chronische) stress leidt onder andere tot een verlies aan hersenfuncties op het gebied van cognitieve en emotionele taken, zoals: het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gedrag regelen en impulsbeheersing.
Bij iedereen kan het een andere uitwerking hebben, maar gevolgen die vaak voorkomen zijn:
- (Extreme) vermoeidheid;
- Slecht slapen à Cortisol belemmert de aanmaak van melatonine, het hormoon dat zorgt voor een gezonde slaap;
- Laag libido;
- Stemmingswisselingen;
- Slechte concentratie;
- Niet meer helder kunnen nadenken;
- Paniekaanvallen /(milde) depressie à Dopamine en serotonine (geluk hormonen) worden verjaagd door cortisol;
- Spijsverteringsproblemen à tijdens vluchten is spijsvertering minder belangrijk, dus bij stress zal de activiteit hiervan verminderen;
- Migraine;
- Aankomen of juist afvallen.
Langdurige stress en gewichtstoename
Langdurige stress kan zorgen voor gewichtstoename en een toenemende vetmassa. Wanneer je stress ervaart, heeft je lichaam extra energie nodig. Zoals eerder vernoemd verhoogt cortisol de bloedsuiker (zodat je snel zou kunnen vluchten) door opgeslagen suiker uit de spieren te halen. Hierdoor krijg je een hoge bloedsuiker. Het hormoon insuline wordt hierdoor hoger, omdat langdurig hoge bloedsuikers niet goed zijn voor het lijf. Insuline brengt je bloedsuiker dus weer omlaag.
Door de hoge cortisol en insuline spiegels in het bloed wordt de suiker, die je via je boterhammen, rijst, pasta, fruit of koekjes hebt binnen gekregen, erg snel weer uit je bloed gehaald. Je bloedsuiker daalt. Je hebt geen suikervoorraad in je bloed en je voelt je snel hongerig. Ook kan je je trillerig gaan voelen. Je wilt al weer iets eten, terwijl je net gegeten hebt. Je hebt veel behoefte aan zoetigheid om je bloedsuikerspiegel weer op te peppen. Dus grijp je weer eerder naar zoetigheid of juist zout eten en dit kan eetbuien uitlokken. Ook kun je door de wisselende bloedsuikers last krijgen van mood-swings en dit kan weer leiden tot emotioneel eetgedrag. Een volgend probleem is dat je suiker uit de voeding door de stress niet meer opnieuw kunt opslaan in de spieren. De suikers worden daarom opgeslagen in je vetcellen. Je krijgt dus meer vetopslag en minder spieren.
Wat kan je doen om de vicieuze cirkel van stress te doorbreken?
Nu weet je dat langdurige stress leidt tot meer stress en kan leiden tot gewichtstoename en nog veel andere lichamelijke en psychische klachten.
Om stress te verminderen is het belangrijk dat je probeert invloed uit te oefenen op het stress-systeem in de hersenen. Dit doe je door een deel in de hersenen te activeren dat een remmend effect heeft op het stress-systeem. Door dit te activeren kun je de zichzelf instant houdende cirkel van stress doorbreken.
Maar wat kun je concreet doen om dit deel van de hersenen te activeren?
- Lichamelijke inspanning (in het bijzonder wandelen);
- Muziek luisteren (luister wat jij mooi vindt, er zijn ook speciale afspeellijsten op Spotify met rustgevende muziek);
- Sociaal contact (empathisch bezig zijn);
- Voldoende slapen (minimaal 8 uur per dag);
- Probeer niet veel taken tegelijkertijd te doen (multitasking).
Merk je dat je al langere tijd met stressklachten rondloopt en ondanks verschillende tips hier zelf niet uitkomt? Vraag dan om hulp. Dit kan een vriend, collega, leidinggevende, maar ook een hulpverlener of iemand anders zijn die je vertrouwt.
Bronvermelding
Bewegen voor je Brein. (z.d.) Effecten van stress op de hersenen. Geraadpleegd op 20 mei 2021, van https://www.bewegenvoorjebrein.nl/psychische-klachten-verminderen/burnout/effecten-van-stress-op-de-hersenen/